basın özetleri 17.10.24

Haravgi gazetesinin ana haberi:

“Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nden teşvik ve yeni genişletilmiş toplantı - Tüm tarafları Kıbrıs sorununun çözümüne yol açacak hareketliliğe izin vermeye çağırıyor”

Ön sayfada şu noktalar öne çıkıyor:

Görüşmelerin önünü açmak için genişletilmiş temaslar ve güven artırıcı önlemler

Stefanos Stefanu: "Çabaların devam edecek olması olumlu bir gelişme." Salı günü Ulusal Konsey toplantısı

Yorgos Gerapetritis: Kıbrıs sorunundaki hareketlilikte Yunan-Türk ilişkilerinin iyileşmesi önemli rol oynadı.

Habere göre New York’taki üçlü görüşmeden sonra Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamada BM Genel Sekreteri'nin kişisel elçisinin çabalarına rağmen, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik ilerleme sağlanması konusunda iki lider arasında ortak bir zemin bulunamaması nedeniyle duyduğu üzüntüyü ifade eden Antonio Guterres, iki lideri aralarındaki farkları kapatma yollarını incelemeye ve güveni yeniden tesis ederek çözüme yol açacak bir hareketliliği sağlamaya teşvik etti, deniyor.

Açıklamada, iki liderin Genel Sekreter himayesinde, yakın gelecekte daha geniş bir çerçevede gayriresmî bir toplantı yapmayı kabul ettikleri ve Kıbrıs'ta yeni geçiş noktalarının açılması olasılığını araştırmak amacıyla Kıbrıs’ta görüşecekleri belirtildi.

Cumhurbaşkanı Hristodulidis, Tatar ile Kıbrıs'ta bir toplantı yapılması ve yeni geçiş noktalarının açılması olasılığının incelenmesi konusunda anlaşmaya varıldığını belirtti. Kıbrıs Türk tarafı Mia Milia geçiş noktasının açılmasını isterken, K/R tarafı Piroi veya Kokkina'nın açılmasını ön plana çıkarıyor, dedi.

K/T lideri Ersin Tatar, genişletilmiş gayriresmî toplantı hakkında kendisine yöneltilen bir soruya, K/R tarafının İngiltere’nin de katılmasını istediğini söyledi. “Biz, masadaki eşitliğin sağlanabilmesi için bir tarafta Kıbrıs Türk tarafı ve ana vatan Türkiye, diğer tarafta ise Kıbrıs Rum ve Yunan tarafı olması gerektiğini söylüyoruz. İngiltere işin içine girdiğinde, masadaki denge bozuluyor,” dedi. Tatar ayrıca yemekte, “Kesinlikle bir federasyon müzakere etmiyoruz,” dediğini vurguladı.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgos Gerapetritis Yunanistan'ın memnuniyetini dile getirerek, "Genel Sekreter’in bunu kişisel bir görev olarak üstlenmiş olması ve Kıbrıs sorununun yeniden gündeme getirilmiş olmasının, özellikle Yunan-Türk ilişkilerindeki iyileşmenin önemli katkısı sayesinde başarılmış olması, son derece önemli" dedi.

*

Filelefteros gazetesi Kıbrıs sorunuyla ilgili ana haberinde şöyle yazıyor:

“Kıbrıs Sorununda ivmenin canlı tutulması için Dicarlo devrede – Yemekten sonra hedef müzakerelere varmak amacıyla momentumun korunması”

Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary Dicarlo, iki toplum ve üç garantör ülke ile gayriresmî toplantılar aracılığıyla Kıbrıs sorunundaki çıkmazı aşmaya çalışmak için yeniden görevi devralıyor. New York’taki akşam yemeğinin ardından amaç, ivmenin canlı tutulması. Görünüşe göre, Türk tarafı Holguín’i gündemden çıkarmayı başardı, ancak Holguin, raporunu miras bıraktı.

New York’taki gayriresmî toplantıdan sonra, ertesi günün en büyük sorusu ivmenin nasıl korunacağı ve sürecin nasıl devam edeceği oldu.

Birleşmiş Milletler’in hedefi, iki tarafın da olumlu yanıt verdiği anlaşılan bir plan: liderler arasında adada barikatlar konusunu görüşmek üzere bir diyalog ve üç garantör ülkenin katılımıyla gayriresmî toplantılar düzenlenmesi.

İlk eksen olan barikatlar konusunda, yeni geçiş noktalarının açılmasını görüşmek amacıyla bir diyalog başlatılması hedefleniyor. Yeni barikatların açılmasına yönelik müzakerelerin başlayacağı duyurusu olumlu bir gelişme olarak kabul edilebilir. Ancak bu mesele uzun süredir hareketlilik yaratmak için kullanılan bir araç haline gelmiş durumda. Görünüşte bir ilerleme kaydediliyormuş gibi gözükse de gerçekte pek bir gelişme olmuyor. Bu, daha resmi duyurular yapılmadan önce bile, Ersin Tatar’ın Mia Milia barikatının açılmasını Kokkina veya Piroi ile ilişkilendirmeyi reddetmesiyle zaten belli olmuştu.

İkinci eksen ise üç garantör ülkenin katılımıyla gayriresmî toplantıların yapılması. BM'nin Kıbrıs sorununun çözümü için uygulayacağı pratik yöntem bu gayriresmî toplantılar olacak gibi görünüyor. Bu, somut müzakerelerin yapılmasından oldukça uzak olsa da, üç yıldan uzun süredir tıkanmış olan bir süreci yeniden başlatmanın tek yolu gibi gözüküyor. Bu gayriresmî toplantılar, gerçek müzakerelere hazırlık aşaması olarak işlev görürse, faydalı ve verimli olabilir.

Lefkoşa için BM Genel Sekreteri'nin Kıbrıs sorununun yönetimini Rosemary Dicarlo'ya devretme kararı olumsuz bir gelişme olarak görülmüyor. Dicarlo'nun BM Genel Sekreter Yardımcısı olması, Türk tarafının Kıbrıs sorununu kararlaştırılan çerçeveden olabildiğince uzaklaştırma çabasının başarısız olduğu anlamına geliyor.

Devam eden süreç, iki tarafın duruşları göz önüne alındığında zor görünüyor. Tatar, doğrudan ticaret, doğrudan uçuşlar ve doğrudan temaslar olmak üzere üç "doğrudan" talebinde ısrar edecek, bu da Dicarlo'nun Olguín'in de karşılaştığı bir taleple karşı karşıya kalacağı anlamına geliyor.

Rum tarafı, görüşmede tek egemenlik, tek uluslararası kimlik, tek vatandaşlık unsurlarını, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin güvenliğini ve devletin işlevselliğini müzakere edilemez unsurlar olarak gördüğünü vurguladı.

Sürecin geleceğine gelince, BM Genel Sekreteri Olguín'in raporuna atıfta bulunmadı, ancak yönetim ve garantilerle ilgili konuları gündeme getirdi. Holguín'in görevinin Türk tarafının başından beri hoş karşılamadığı biliniyor, ancak BM Genel Sekreteri bu konuda herhangi bir ipucu vermekten kaçındı.

Holguín Kıbrıs sorunundan ayrılırken, altı aylık görev süresince hazırladığı raporunu bir miras olarak bırakıyor. Bu raporun, BM tarafından Kıbrıs sorunu müzakerelerinin yeniden canlandırılmasına yönelik çabaların devamında bir referans noktası olarak kabul edileceği tahmin ediliyor.

Hristodulidis görüşme sonrası açıklamasında “Açık bir tartışma yapıldı, bazı konularda yapıcı oldu. Samimi olmak gerekirse Tatar'dan yeni bir şey duymadık, ama BM Genel Sekreteri'nin bu gayriresmî toplantıların daha geniş bir formatta devam etmesi gerektiğine karar vermesinden memnunum. Aynı zamanda güven artırıcı önlemlerle ilgili birçok önerimizde de ilerleme kaydettik. Uzun bir süredir Kıbrıs sorunu hakkında bir hareketlilik yoktu.”

Kıbrıs Türk Toplumu lideri Ersin Tatar "Egemen eşitlik ve eşit uluslararası statümüz teyit edilmezse resmî müzakerelere devam etmeyeceğiz. Aynı noktadayım. Halkımıza karşı borçlu olduğumuz sorumluluğumuz, ileriye giden yolları araştırmaktır ve bu yüzden ajandasız, gayriresmî olan bu akşam yemeğine katıldım. Birçok konu tartıştık, birçok şey konuştuk ama tabii ki, ben pozisyonlarımı korudum" dedi.

Cumhurbaşkanı Hristodulidis, New York'taki gayriresmî toplantının sonuçlarını siyasi liderliğe bildirmek üzere Salı günü Ulusal Konsey'i toplantıya çağırdı.

*

Politis gazetesinin ana haberi:

"Ufak bir ileri adım ama… belirsizlikler de var - Özüne dokunmamış olsa da Guterres, Hristodulidis ve Tatar'ın New York’taki ilk ortak buluşması olumlu değerlendiriliyor"

Zayıf sonuçlara rağmen, New York’taki gayriresmi üçlü toplantı Kıbrıs sorununun çözüm sürecini canlı tuttu, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Yunan-Türk ilişkilerindeki olumlu gelişmeleri de değerlendirerek sonraki adımları şekillendirdi.

Üçlü görüşme çerçevesinde belirlenen sonraki adımlar BM Genel Sekreterinin şahsi ilhamı sonucuydu. Tarafların tamamı toplantıyı olumlu değerlendiriyor.

Ancak, Hristodulidis ve Tatar'ın genişletilmiş gayriresmi toplantılara kimlerin katılacağı ve yeni geçiş noktalarının açılması konusunda bir mutabakata varılıp varılmadığına dair farklı yaklaşımları belirsizlikler yaratıyor.

*

Alithia gazetesinin ana haberi:

"Üçlü görüşmelere son, garantörleri istiyor - Guterres, liderleri barikatları görüşmek üzere geri gönderdi - Gayriresmi toplantıya İngiltere'nin katılımı belirsiz"

BM Genel Sekreteri’nin, Kıbrıs sorununu çözüme götürecek bir sürece sokma ve sonsuz müzakerelere son verme çabalarının bir sonraki aşaması, garantör ülkelerle yapılacak görüşmeler olacak. Bu adım, üçlü toplantıların sonunu getiriyor.

BM'nin yaptığı açıklamada, yakın gelecekte üzerinde anlaşılan gayriresmi genişletilmiş konferansın formatı belirsizliğini koruyor. Yani, 5+1 mi yoksa 4+1 türü bir toplantı mı yapılacağı konusu netleşmedi.

New York'taki yemeğin ardından bu belirsizliğin yapıcı olmaktan uzak olduğu görüldü, zira liderler her biri kendi yorumlarını getirdi.

Liderlerin formatının netleşmemiş olduğu bir toplantı konusunda hemfikir olmaları, ya da gayriresmi bir toplantı üzerinde anlaştıkları ve yemek sırasında formatın içeriği konusunda anlaşmazlık çıkması şaşkınlık yaratıyor.

Dün Türk medyası, Kıbrıs görüşmelerine Yunanistan ve Türkiye'nin de katılacağını belirtti, ancak İngiltere’nin katılımına dair bir bilgi yer almadı. Yemekten önce, Fidan'ın Atina ziyaretinin ardından yapılacak gayriresmi bir dörtlü konferansla ilgili haberler yayımlandı.

Geçen Haziran ayında Alithia gazetesi, Kıbrıs Türk liderinin 4+1 türü beşli bir konferans fikrini Holguin aracılığıyla önerdiğini, ancak Hristodulidis tarafından reddedildiğini açıklamıştı.

Siyasi çevreler tarafından olumsuz bir gelişme olarak nitelendirilen yemeğin önemli sonucu, Ersin Tatar’ın talebiyle Holguin'in görevine son verilmesi oldu.

*

Bugün Kıbrıs Rum basınında öne çıkan haberler arasında, Kıbrıs meselesi haricinde iç politika da ön planda.

“Fileleftheros" gazetesi, yargı sistemindeki şeffaflık eksikliklerine dikkat çekiyor. Yargıçlar için daha sıkı etik kuralların hazırlanması gündemde. Ayrıca, mahkemelerdeki belirli davalar için uluslararası işbirliği arayışları hız kazanmış durumda. Mecliste, mali reformlar ve kamu hizmetleriyle ilgili önemli yasama tartışmaları rapor ediliyor.

Gazetelerde ayrıca Ekonomi ve Sosyal Durumla ilgili haberler var. Gıda fiyatlarındaki artış ve özellikle taze meyve ve sebzelerdeki fiyat farkları, gündemdeki diğer önemli bir konu. Bu durum halk arasında büyük tepki çekiyor ve yetkililerin çözüm arayışında olduğu belirtiliyor.

Eğitimle ilgili bir başka haberde bugün, okullarda cep telefonlarının yasaklanmasına yönelik önerilerin Meclis’te görüşüleceği belirtiliyor. DİSİ ve AKEL ilgili yasada yeni düzenlemeler için yasa önerisi sundular. Bu yasa değişikliği, öğrenciler arasında elektronik cihaz kullanımını sınırlamayı amaçlıyor.